Αρχιμανδρίτου Θεοφίλου Λεμοντζή. Δρ. Θ. ''Η διάκριση μεταξύ αληθούς και ψευδούς πνευματικής εμπειρίας και οι σύγχρονες αιρετικές προκλήσεις''
Αρχιμανδρίτου
Θεοφίλου Λεμοντζή. Δρ. Θ.
Η διάκριση μεταξύ αληθούς και ψευδούς πνευματικής εμπειρίας
και
οι σύγχρονες αιρετικές προκλήσεις
Ο σοφός Σολομών, στο βιβλίο των Παροιμιών επισημαίνει ότι «ἔστιν ὁδός, ἣ δοκεῖ παρὰ ἀνθρώποις ὀρθὴ εἶναι, τὰ δὲ τελευταῖα αὐτῆς ἔρχεται εἰς πυθμένα ᾄδου» (Παροιμ. 14,12), δηλαδή, υπάρχει ένας δρόμος που δίνει την εντύπωση στους ανθρώπους, ότι είναι σωστός, στην πραγματικότητα όμως οδηγεί στην απώλεια. Τα λόγια αυτά ισχύουν απόλυτα για τις αιρετικές ομάδες και τους αρχηγούς τους, τους διάφορους ψευδοπροφήτες, των οποίων τα συνθήματα αν και, ορισμένες φορές, δίνουν την εντύπωση ότι είναι σωστά όμως οδηγούν στην καταστροφή.
Δυστυχώς, οι ψευδοπροφήτες και ψευδομεσσίες βρίσκονται παντού, τώρα και πάντοτε, από την ίδρυση της Εκκλησίας έως σήμερα. Πέρα από τη λύση όλων των προβλημάτων, υπόσχονται την μοναδική ερμηνεία της Βίβλου, την αποκάλυψη του εσώτερου νοήματός της το οποία τάχα τους το αποκάλυψε ο Θεός. Όντας πλανεμένοι προσπαθούν να παρασύρουν στην πλάνη τους πιστούς. Ο ίδιος ο Ιησούς Χριστός είχε αποκαλύψει ότι πολλοί ψευδοπροφήτες, οι οποίοι θα καπηλεύονται το όνομα της αλήθειας, θα εμφανιστούν για να πλανήσουν τους πιστούς της Εκκλησίας: «ἐγερθήσονται γὰρ ψευδόχριστοι καὶ ψευδοπροφῆται καὶ δώσουσι σημεῖα μεγάλα καὶ τέρατα, ὥστε πλανῆσαι, εἰ δυνατόν, καὶ τοὺς ἐκλεκτούς»( Ματθ.24, 24). Αντιμέτωποι οι πιστοί, με αυτή τη διαχρονική απειλή, ο ευαγγελιστής Ιωάννης μάς συμβουλεύει: «Ἀγαπητοί, μὴ παντὶ πνεύματι πιστεύετε, ἀλλὰ δοκιμάζετε τὰ πνεύματα εἰ ἐκ τοῦ Θεοῦ ἐστιν, ὅτι πολλοὶ ψευδοπροφῆται ἐξεληλύθασιν εἰς τὸν κόσμον»(Α΄Ιωάν. 4,1).
Ο απ. Παύλος επισημαίνει ότι «αὐτὸς ὁ σατανᾶς μετασχηματίζεται εἰς ἄγγελον φωτός» (Β΄ Κορ. 11,14) και ως εκ τούτου η ορθόδοξη πνευματικότητα τονίζει την αναγκαιότητα της διακρίσεως των πνευμάτων. Θα επιχειρήσουμε λοιπόν να δείξουμε βασικά κριτήρια τα οποία πρέπει να έχουμε υπόψιν για να διακρίνουμε την αληθή από την ψευδή πνευματική εμπειρία. Οδηγός μας οφείλει να είναι ο αιώνιος λόγος του Θεού και η αστείρευτη πνευματική παράδοση των Πατέρων της Εκκλησίας μας οι οποίοι, αντιμετωπίζοντας όμοιες αιρετικές προκλήσεις, προσπάθησαν να διαφυλάξουν το ποίμνιο τους από το ψεύδος.
Καταρχάς, η άποψη των διαφόρων αιρετικών ότι ακολουθούν πιστά την Αγία Γραφή στερείται σοβαρών ερεισμάτων και αυτό διότι η ιδέα της πλάνης κατά την ερμηνεία των ιερών Γραφών, βασική στην Ορθόδοξη ασκητική διδασκαλία είναι παντελώς απούσα στις διάφορες αιρετικές ομάδες όπως στις προτεσταντικές όπου ο κάθε πιστός μπορεί να ερμηνεύει την Αγία Γραφή κατά το δοκούν, εκλαμβάνοντας αυτήν τη ερμηνεία ως το προσωπικό μήνυμα του Αγίου Πνεύματος προς τον πιστό! Μάλιστα ο πεντηκοστιανός Λούης Φέγγος, θεωρούσε τη δική του ερμηνεία επί των ιερών γραφών ως αξιοπιστότερη και μεγαλύτερη από την αυθεντία της Εκκλησίας! Όμως οι διάφορες αιρετικές ομάδες αγνοούν τη βασική αρχή της Ορθόδοξης πνευματικότητας ότι πολλές φορές «δαίμονες καθοδηγούν τους αρχάριους στην ερμηνεία των θείων Γραφών... παραπλανώντας τους βαθμιαία ώστε να μπορέσουν να τους οδηγήσουν στην αίρεση και τη βλασφημία», όπως μας διδάσκει ο Άγιος Ιωάννης της Κλίμακος. Εντελώς ανυποψίαστοι οι οπαδοί τους ακολουθούν πιστά τόσο τις αυθαίρετες βιβλικές ερμηνείες των αρχηγών τους όσο και τους δικούς τους λογισμούς. Τοποθετούν τον εαυτό τους στον θρόνο των Αποστόλων και ερμηνεύουν αυθαίρετα το λόγο που μας έδωσε ο Κύριος. Είναι ανώφελο να αναφερθούμε διεξοδικά στην πρακτική των μαρτύρων του Ιεχωβά οι οποίοι όχι μόνο ερμηνεύουν το αγιογραφικό κείμενο αυθαίρετα αλλά και προχώρησαν σε φανερή παραποίηση του πρωτοτύπου κειμένου όπου μεταξύ των άλλων αντικατέστησαν τη λέξη «Θεός» με την αγιογραφικώς αμάρτυρη λέξη «Ιεχωβάς», αλλά και τη λέξη «Σταυρός» με τη λέξη «πάσσαλος» και «ξύλο βασανισμού», διότι αρνούνται το σημείο του Ζωοποιού Σταυρού. Επιδεικνύουν την παραποιημένη και δολίως παραχαραγμένη Αγία Γραφή ενώπιον χριστιανών οι οποίοι, μερικές φορές, αν δεν έχουν κάποια στοιχειώδη θρησκευτική κατάρτιση πέφτουν στην πνευματική τους παγίδα.
Μία άλλη μορφή πλάνης και πιο θεαματική από την προηγούμενη προκύπτει όταν ένα πρόσωπο μοχθεί για μια υψηλή πνευματική κατάσταση ή πνευματικά οράματα χωρίς να έχει πρώτα καθαρθεί από τα πάθη με την άσκηση, την προσευχή, τη συμμετοχή στα Ιερά Μυστήρια. Σε αυτό το σημείο υπεισέρχεται η έπαρση και η υπερηφάνεια καθώς κοινό γνώρισμα σχεδόν όλων των αιρεσιαρχών είναι ότι αυτοτιτλοφορούνται ως «φορείς θείας αποκαλύψεως» και μάλιστα το διατυμπανίζουν. Έτσι οι μάρτυρες του Ιεχωβά ισχυρίζονται ότι ο ιδρυτής της αίρεσης, ο Κάρολος Ρώσσελ το 1878, μετά από έναν έκτακτο «φωτισμό» φανέρωσε στον κόσμο την αλήθεια και ότι γνώριζε το χρόνο της δευτέρας παρουσίας του Κυρίου! Επίσης, ο Στυλιανός Γιαννετάκης ισχυριζόταν ότι «κατ’ αποκάλυψιν Θεού» ίδρυσε το 1959 την Χριστιανική οργάνωση ειρήνης (Χ.Ο.Ε.) για να διδάξει την αλήθεια. Ο Josef Smith των αίρεσης των Μορμόνων υποστήριζε ότι ενώ προσευχόταν το 1820 σ’ ένα δάσος, του εμφανίστηκε ο Θεός Πατέρας και ο Θεός Υιός και του ανακοίνωσαν ότι είναι ο εκλεκτός τους και ότι θα αναλάμβανε την ανασυγκρότηση της αληθινής χριστιανικής Εκκλησίας. O Τζιμ Τζόουνς, ιδρυτής της χριστιανικής αίρεσης ο «Ναός του Λαού», ενώ ξεκίνησε ως χαρισματικός θρησκευτικός ηγέτης και πολιτικός ακτιβιστής, έφτασε ψυχοπαθολογικά να πιστεύει ότι ήταν μετενσάρκωση, μεταξύ άλλων, του Ιησού, του Λένιν και του Βούδα. Ο Ντέιβιντ Κορές (David Koresh) ηγέτης της χιλιαστικής αίρεσης των «Davidians» παρακλάδι των Αντβεντιστών της Έβδομης ημέρας, μιας από τις χριστιανικές αιρέσεις που επαναπροσδιόριζαν κατά καιρούς τον χρόνο που θα ερχόταν το τέλος του κόσμου, μετά από 51 ημέρες πολιορκίας από τους άνδρες του FBI έβαλε τέλος στη ζωή του, στις 19 Απριλίου 1993, περιμένοντας το τέλος του κόσμου που θα συνέβαινε τάχα εκείνη τη μέρα οδηγώντας στο θάνατο 85 οπαδούς του, συμπεριλαμβανομένων και 25 παιδιών. Ο Σόκο Ασαχάρα (Shoko Asahara) ιδρυτής και ηγέτης της παραθρησκευτικής αίρεσης Αούμ Σινρικίο (Υπέρτατη Αλήθεια) ισχυριζόταν πως ο κόσμος σύντομα θα καταλαμβάνονταν από πολέμους και το κακό, και μόνο όλοι όσοι τον ακολουθούσαν θα εξασφάλιζαν την σωτηρία τους. Η ομάδα αυτή ήταν ένα μείγμα Βουδισμού, Ινδουισμού και Χριστιανισμού που ανέμενε τη συντέλεια του κόσμου το 1997. Μέλη της αίρεσης προσπάθησαν να αποδείξουν ότι έρχεται η συντέλεια του κόσμου ρίχνοντας θανατηφόρο αέριο σαρίν στο μετρό του Τόκυο το 1995. Τέλος η αίρεση με την ονομασία «Κίνηση για την Αποκατάσταση των 10 εντολών» (Movement for the Restoration of the Ten Commandments) είχε ως κεντρικό δόγμα ότι ο κόσμος θα καταστρεφόταν στις 31 Δεκεμβρίου 1999 αλλά η Παρθένος Μαρία θα έσωζε τα πιστά μέλη της οργάνωσης. Με την παρέλευση της ημερομηνίας, 530 από αυτά τα μέλη κάηκαν ζωντανά μέσα στο παρεκκλήσιό τους.
Απέναντι σε όλες αυτές τις μορφές πλάνης και σε αυτούς που υποστηρίζουν ότι κατέχουν υπερφυσικά χαρίσματα θα πρέπει να επισημάνουμε ότι τα χαρίσματα του Αγίου Πνεύματος, που αποτελούσαν καθημερινή εμπειρία των πρώτων χριστιανών, δεν ανήκουν στο παρελθόν. Πράγματι, υπάρχει μια ποικιλία χαρισμάτων που δίνονται από το Άγιο Πνεύμα στους πιστούς. Το κατεξοχήν όμως χάρισμα του Αγίου Πνεύματος, το οποίο αγνοούν οι αιρετικοί, είναι η ταπείνωση. Οι άνθρωποι οι οποίοι διακηρύσσουν ότι είναι χαρισματούχοι, προφήτες, θεραπευτές, δεν έχουν την ταπείνωση, την κατεξοχήν προϋπόθεση για την κτήση αυτών των χαρισμάτων αλλά είναι γεμάτοι από υπερηφάνεια, αλαζονεία, οίηση και επιχειρούν να ερμηνεύσουν με την πεπερασμένη λογική τους το μέγα και ανερμήνευτο μυστήριο της πίστεώς μας. Αντίθετα οι πνευματοφόροι άγιοι της Εκκλησίας μας συμβουλεύουν ότι αν έχουμε κάποια θαυμαστή και θεϊκή εμπειρία είτε να καταφύγουμε στον πνευματικό μας πατέρα είτε να την απορρίψομε θεωρώντας τον εαυτό μας ανάξιο για τέτοια εμπειρία για να μην αιχμαλωτισθούμε από το δαίμονα της υπερηφάνειας. Ο άγιος Παΐσιος ο αγιορείτης μας προτρέπει να είμαστε επιφυλακτικοί απέναντι σε υπερφυσικές εμπειρίες. Άλλωστε ο ίδιος, αν και είχε φτάσει σε υψηλά επίπεδα αγιότητας ήταν ιδιαίτερα επιφυλακτικός απέναντι στις πνευματικές του εμπειρίες όπως μας παρουσιάζεται στο παράδειγμα με την εμφάνιση της αγίας Ευφημίας. Ο Άγιος Παΐσιος, λοιπόν, όταν τον επισκέφθηκε η αγία Ευφημία, το πρώτο που της είπε, για να διαπιστώσει εάν ήταν αληθινή πνευματική εμπειρία και όχι του σατανά, ήταν τα εξής: «Λέγε: Δόξα Πατρί και Υιώ και Αγίω Πνεύματι», και μόλις εκείνη δόξασε τον εν Τριάδι Θεό, μόνο τότε ο Άγιος την αποδέχτηκε ως αγία. Μας προτρέπει ο άγιος Πορφύριος ο Καυσοκαλυβίτης: «Παρακάλει τὸ Θεό, νὰ σοῦ στείλει τὴν ἁγία ταπείνωση. Ὄχι αὐτὴ ποὺ λέει, εἶμαι τελευταῖος, εἶμαι τιποτένιος. Αὐτὴ εἶναι σατανικὴ ταπείνωση. Ἡ ἁγία ταπείνωση εἶναι δῶρο τοῦ Θεοῦ. Ἀκοῦς; Δῶρο, χάρισμα. Ὄχι ἀπὸ δικές μας προσπάθειες. Ἐσὺ προετοίμαζε τὸν ἑαυτό σου, καὶ ζήτα ἀπὸ τὸ Θεὸ αὐτὸ τὸ ἅγιο δῶρο. Μὴ λές, ἔχω αὐτὸ τὸ ἐλάττωμα, τὸ προσφέρω στὸ Θεό. Τίποτα. Ἐσύ, ἀγωνίσου, ἐξουθένωνε τὸν ἑαυτό σου, καὶ τὰ ἄλλα εἶναι τοῦ Θεοῦ. Ἀγωνίζου νὰ εἰσέλθομε ἀπὸ δῶ, εἰς τὴν Ἄκτιστον Ἐκκλησίαν τοῦ Θεοῦ».
Υπάρχει κι άλλη θεαματική μορφή πνευματικής πλάνης, η οποία προσφέρει στα θύματά της θρησκευτικά συναισθήματα έκστασης όπως συμβαίνει στις διάφορες πεντηκοστιανές ομάδες οι οποίες ισχυρίζονται ότι κατέχουν το Άγιο Πνεύμα σε τέτοιο βαθμό ώστε να προβαίνουν σε «θαυμαστές» εκδηλώσεις όπως «γλωσσολαλία», «θεραπείες» και «προφητείες». Οι ενθουσιαστικές αυτές ομάδες κηρύττουν ότι απέκτησαν τη σωτηρία και η το φαινόμενο της γλωσσολαλίας αποτελεί για αυτούς απόδειξη ότι ο πιστός έλαβε την πληρότητα του Αγίου Πνεύματος και επομένως τη βεβαιότητα της σωτηρίας.
Απέναντι σε αυτή την πεποίθηση θα πρέπει να επισημάνουμε ότι η γλωσσολαλιά των πεντηκοστιανών κινήσεων δεν είναι χάρισμα του Αγίου Πνεύματος αλλά μια ομαδική υστερία, μια θεατρική παράσταση ώστε ο προτεστάντης λουθηρανός πάστορας Δρ. Kurt Koch υποστηρίζει ότι οι περισσότερες «πνευματικές» εμπειρίες των πεντηκοστιανών δεν είναι τίποτα άλλο παρά ένα συνηθισμένο φαινόμενο δαιμονοκαταληψίας. Ο Ιερομόναχος π. Σεραφείμ Rose υποστηρίζει ότι οι «προφητικές» κινήσεις των πεντηκοστιανών έχουν περισσότερες ομοιότητες με τα πνευματιστικά φαινόμενα διάφορων άλλων θρησκειών παρά με τον Χριστιανισμό και ο θρησκειολόγος Ronald Knox υποστήριξε ότι τα «πνευματικά» φαινόμενα των διάφορων ενθουσιαστικών πεντηκοστιανών κινήσεων δεν έχουν καμιά σχέση με τα χαρίσματα όπως περιγράφονται μέσα στην Αγία Γραφή αλλά με τις διάφορες πνευματιστικές πρακτικές σαμάνων και μάγων πρωτόγονων θρησκειών.
Οι σύγχρονες ενθουσιαστικές κινήσεις αποτελούν ουσιαστικά συνέχεια αρχαίων αιρέσεων όπου το στοιχείο της έκστασης ήταν έντονο. Τέτοιες αιρέσεις ήταν αυτή του Μοντανισμού και των Κυϊντιλλιανών. Ο Μοντανός ισχυριζόταν ότι έγινε φορέας του Αγίου Πνεύματος και ότι είχε τη δυνατότητα να προφητεύει. Δύο γυναίκες, η Πρίσκιλλα και η Μαξιμίλλα, τον ακολουθούσαν και ισχυρίζονταν και αυτές ότι ήταν «προφήτισσες». Όλοι τους είχαν την πεποίθηση ότι ήταν οι συνεχιστές των χαρισματούχων ανδρών της αποστολικής εποχής. Όλες αυτές οι αιρέσεις προέτρεπαν τους οπαδούς τους να εκστασιάζονται και με αυτό τον τρόπο να προφητεύουν. Κατά παρόμοιο τρόπο οι σύγχρονες ενθουσιαστικές κινήσεις προτρέπουν τους οπαδούς τους σε «γλωσσολαλία».
Κατά τον Άγιο Επιφάνιο Κύπρου, όλες αυτές οι ενθουσιαστικές κινήσεις στερούνται του χαρίσματος του Αγίου Πνεύματος καθώς δεν εκπληρώνουν τους όρους και τις προϋποθέσεις της αληθινής προφητείας διότι ο χριστιανός λαμβάνει τη Θεία αποκάλυψη και βλέπει τα άρρητα μυστήρια του Θεού, όχι σε κατάσταση αλλοφροσύνης αλλά διατηρώντας υγιή την ενέργεια του νου όπως οι μαθητές του Κυρίου όταν ενατένιζαν τη δόξα του αναληφθέντος Ιησού (Πραξ.1,11).Ο Άγιος Επιφάνιος αντιμετωπίζοντας τις αρχαίες εκείνες ενθουσιαστικές κινήσεις επισημαίνει ότι θα πρέπει τα χαρίσματα που αποκτούν οι πιστοί να δοκιμάζονται αν όντως είναι του Αγίου Πνεύματος ή ενέργεια σατανική σύμφωνα με το λόγο του Αποστόλου Ιωάννη: «δοκιμάζετε τὰ πνεύματα εἰ ἐκ τοῦ Θεοῦ ἐστιν» (Α΄Ιωαν.4,1). Οι πιστοί θα πρέπει να προσέχουν πολύ καθώς μπορεί να πλανηθούν αν δεν έχουν το χάρισμα της διάκρισης των πνευμάτων και να πέσουν θύματα της απάτης των ψευδοπροφητών.
Οι Πατέρες της Εκκλησίας μάς συμβουλεύουν να είμαστε επιφυλακτικοί απέναντι στις οποιεσδήποτε πνευματικές εμπειρίες διότι ελλοχεύει το πνεύμα της πλάνης. Ο αυτοθαυμασμός, η επίδειξη, ο θεατρινισμός αυτού που ισχυρίζεται ότι είναι κάτοχος κάποιων θεϊκών χαρισμάτων αποτελεί σίγουρα απόδειξη δαιμονικής πλάνης. Μας διηγείται ο Άγιος Συμεών ο μεταφραστής ότι ο Σίμων ο μάγος παραπλανούσε τους ανθρώπους με ψευδοθαύματα ώστε κατά τη διάρκεια ενός κηρύγματος του άρχισε να διατυμπανίζει ότι είναι θεός και ότι μπορεί να ανυψωθεί στον ουρανό, όπερ και εγένετο. Αντίθετα οι χαρισματούχοι Πατέρες μας φανέρωναν και φανερώνουν τα χαρίσματα τους όχι χάριν κάποιας επίδειξης, εντυπωσιασμού ή αυτοθαυμασμού αλλά για να οικοδομήσουν πνευματικά τους πιστούς και να τους βοηθήσουν στην πνευματική τους ζωή, αποβλέποντας στη θεραπεία της ανθρώπινης προσωπικότητας και οδηγούν στη μετάνοια. Ο Άγιος Νεκτάριος, σύμφωνα με μαρτυρία μοναχής, είχε συνάντηση στο κελί του με τον άγιο Μηνά και σε εκείνη τη μοναχή που τους είδε να συνομιλούν τής συνέστησε να μην μαρτυρήσει σε κανέναν τίποτε. Επίσης, ο άγιος Παΐσιος φανέρωνε το διορατικό και προορατικό του χάρισμα μόνο όταν έπρεπε να οικοδομήσει και να βοηθήσει τους πιστούς και όχι χάριν εντυπωσιασμού. Ήταν άνθρωπος της ταπεινώσεως και για αυτό ανέβη σε υψηλά επίπεδα αγιότητας. Όλοι οι άγιοι μας ήταν άνθρωποι της ταπεινώσεως και για αυτό άλλωστε κατέκτησαν την αγιότητα. Αντίθετα, υπήρξαν ασκητές που πλανήθηκαν και εξαπατήθηκαν, ακολουθώντας τους λογισμούς της πλάνης, της έπαρσης και της υπερηφάνειας που εμφύτευσε μέσα τους ο διάβολος. Ο Άγιος Ιωάννης ο Κασσιανός διηγείται ότι ο αββάς Ήρων, αν και δαπάνησε πενήντα χρόνια σε αυστηρή άσκηση όμως στο τέλος υπεροπτικά εμπιστεύτηκε την προσωπική του κρίση και όχι των πνευματικών του Πατέρων και εξαπατήθηκε από το σατανά ο οποίος εμφανίστηκε ως άγγελος φωτός και τον ώθησε να αυτοκτονήσει πέφτοντας «εις φρέαρ βαθύτατον». Η ταπείνωση είναι ακριβώς εκείνο το κριτήριο που διακρίνει την αλήθεια από την πλάνη, τη Θεία Χάρη από τη δαιμονική ενέργεια διότι όπως λέγει και ο Άγιος Γρηγόριος ο Σιναΐτης, η Θεία Χάρη που επισκέπτεται την ψυχή φέρνει πραότητα, ταπείνωση ενώ οι δαίμονες την γεμίζουν με αλαζονεία και υψηλοφροσύνη. Οι ενέργειες της Θείας Χάρης είναι ευκολοδιάκριτες που έχουν ως αποτέλεσμα την πραότητα, την ταπείνωση και ο διάβολος όσο και αν μεταμορφωθεί δεν μπορεί να τις επιτύχει διότι οι δικές του ενέργειες προκαλούν υπερηφάνεια, δειλία και κάθε είδους κακία.
Όλοι οι αιρετικοί πέφτουν στην πλάνη αφού προηγουμένως έχουν παγιδευτεί σε μια ενδόμυχη έπαρση και ο διάβολος, αφού έχει επιτύχει την υποδούλωση τους στην υπερηφάνεια, δεν τους σπρώχνει πια σε ανήθικες πράξεις ώστε έχοντας ένα προσωπείο ευσέβειας και ηθικής, να μπορούν να παραπλανούν τους ευσεβείς ότι τάχα είναι άνθρωποι του Θεού. Οι οπαδοί των αιρετικών υποστηρίζουν ότι οι αρχηγοί τους είναι ηθικοί και τηρούν τις εντολές του Ευαγγελίου και όλες οι αιρέσεις συστηματικά καυχώνται για τον ενάρετο βίο των μελών της «εκκλησίας» τους και συγχρόνως κατηγορούν τα μέλη της Ορθόδοξης Εκκλησίας ως αμαρτωλά και εμπαθή. Διαβάζουμε λοιπόν στην «Σκοπιά» των μαρτύρων του Ιεχωβά ότι όσοι προσχωρούν στην οργάνωση: «γίνονται μέλη μιας διεθνούς αδελφότητας γνωστής για την καθαρότητα και τους καλούς της τρόπους, της παγκόσμιας εκκλησίας των Μαρτύρων του Ιεχωβά». Θα πρέπει όμως να επισημάνουμε ότι η αρετή που καλλιεργείται χωρίς ταπείνωση οδηγεί στην αυτοδικαίωση και σε φαρισαϊκό ηθικισμό. Οι Πατέρες μας αντιδιαστέλλουν τον ηθικισμό από την πνευματική ζωή και την εργασία των εντολών. Αν και οι αιρετικοί μπορεί να είναι καλοί άνθρωποι, μπορεί να έχουν ηθική ζωή, αλλά όμως δεν έχουν την Ορθόδοξη θεολογία, την ασκητική θεολογία, την ασκητική της Εκκλησίας, δεν μετέχουν της θεοποιού ενεργείας του Θεού και δεν μπορούν να θεραπεύουν άλλους ανθρώπους, όπως τονίζει ο αείμνηστος π.Ιωάννης Ρωμανίδης. Παραμένουν σε έναν στείρο ηθικισμό και αυτός ο ηθικισμός γεννά την υποκρισία διότι στον ηθικισμό, είναι παντελώς άγνωστες οι έννοιες όπως καταπολέμηση των παθών, άσκηση, ταπείνωση, θεραπεία της ανθρωπίνης φύσεως. Η χριστιανική πνευματική ζωή δεν είναι προσκοπισμός, δηλαδή απλά να κάνω κάποιες καλές πράξεις χωρίς εσωτερική άρνηση του εγωισμού και της φιλαυτίας. Το ίδιο άλλωστε έπρατταν και οι Φαρισαίοι. Η κάθαρση και η απελευθέρωση από τα πάθη, ως αρνητική πλευρά της κατά Χριστόν ζωής του ανθρώπου, και η τήρηση των θείων εντολών ως η θετική πλευρά της, αποτελούν τις δύο φάσεις της ίδιας πορείας που στην Ορθόδοξη παράδοση λέγεται άσκηση κάτι το οποίο αγνοείται από τους αιρετικούς, όπως οι προτεστάντες οι οποίοι παροτρύνουν απλώς και λένε: «πίστεψε για να σωθείς». Μας διδάσκει ο αείμνηστος π. Ιωάννης Ρωμανίδης ότι δεν μπορεί ο άνθρωπος απότομα, όπως πιστεύουν οι προτεσταντικές αιρέσεις να γίνει τέλειος σεσωσμένος χριστιανός μέσω κάποιας συναισθηματικής αποφάσεως περί πίστεως και συμμορφώσεως προς κάποια γενική ιδέα περί αγάπης. Η πραγματική ηθική τελείωση απαιτεί άσκηση και δοκιμασία, είναι πόλεμος εναντίον των παγίδων του πονηρού και της πλάνης με την οποία επιχειρεί να πολεμήσει αυτούς που αγωνίζονται για την απόκτηση των αρετών. Άνευ αγώνος για την κατάκτηση αυτής της αγάπης η σωτηρία είναι αδύνατος. Όταν ο άνθρωπος ασκηθεί κατάλληλα μέσω της άσκησης είναι δυνατόν ο εναντίον του σατανά και αγώνας για την τελείωση να γίνει ευκολότερος αφού η προσωπικότητα του ανθρώπου στρέφεται θετικότερον προς την ανιδιοτέλεια. Έτσι, ο Μωϋσής έπειτα από νηστεία σαράντα ημερών, αξιώθηκε να πάρει τον θεοχάρακτο νόμο και ο Ηλίας και ο Δανιήλ, που έγιναν όργανα του Θεού και δέχτηκαν το χάρισμα της προφητείας από το Θεό, προηγουμένως καθάρθηκαν με νηστεία. Αντίθετα ο Ησαύ από την γαστριμαργία του έχασε τα πρωτοτόκια. Ο ίδιος ο Θεάνθρωπος, ο Ιησούς Χριστός νήστεψε σαράντα ημέρες στην έρημο και αποκρούοντας κάθε πειρασμό μάς δείχνει τον τρόπο της αληθινής ασκήσεως και νίκης κατά του διαβόλου. Σε αντίθεση με τον Αδάμ, που με την ακρασία άνοιξε το δρόμο της αποστασίας και της απομακρύνσεως από το Θεό, ο Χριστός άρχισε το επίγειο έργο Του με την νηστεία και με αυτήν πολέμησε και νίκησε το διάβολο. Άνευ αρνήσεως του εγωισμού και της φιλαυτίας είναι αδύνατη η προκοπή στην πνευματική ζωή. Διδάσκει ο άγιος Παΐσιος ο Αγιορείτης: «Για να προκόψει ο άνθρωπος, πρέπει να αναγνωρίσει τα πάθη που έχει και να καταβάλει προσπάθεια για να τα κόψει. Επίσης, να γνωρίσει τα χαρίσματα που του έδωσε ο Θεός και να τα καλλιεργήσει. Αν τα καλλιεργήσει ταπεινά, σύντομα θα πλουτίσει πνευματικά. Αν δουλέψει κανείς πνευματικά γίνεται καλός, αν αδιαφορήσει, γίνεται κακός».
Οι Πατέρες της Εκκλησίας επιμένουν να μας διδάσκουν ότι η υπερηφάνεια, η φιλοχρηματία, η κενοδοξία αποτελούν τις γενεσιουργές δυνάμεις των αιρέσεων. Ο Άρειος από φθόνο και φιλαρχία κινήθηκε για ν’ αναστατώσει την Εκκλησία, επινοώντας τις κακόδοξες απόψεις που εξέφρασε εναντίον του Υιού και Λόγου του Θεού. Δεν μπόρεσε να πάρει τον επισκοπικό θρόνο της Αλεξάνδρειας και μη μπορώντας να υποφέρει την προσβολή, αποφάσισε τον πόλεμο εναντίον του Αλεξάνδρου Αλεξανδρείας. Ο Ευνόμιος έγινε αρχηγός αίρεσης κινούμενος από άκρα φιλοδοξία. Κατά τον Ευσέβιο Καισαρείας, η Πρίσκιλλα ακολουθούσε και διέδιδε τις αιρετικές διδασκαλίες της, για να χρηματίζεται παίρνοντας χρυσάφι και ακριβά φορέματα. Κατά συνέπεια, η αμαρτία, τα ανθρώπινα πάθη γεννούν τις αιρέσεις και δημιουργούν προβλήματα μέσα στην Εκκλησία. Οι σύγχρονοι ηγέτες των αιρέσεων ακολουθούν πιστά τους αρχαίους αιρεσιάρχες. Καταγγελίες από πρώην μέλη σύγχρονων αιρέσεων φανερώνουν τα ιδιοτελή συμφέροντα των ηγετών που εξυπηρετούν οι σύγχρονες αιρέσεις. Η ανάγκη για πλουτισμό, για αναγνώριση, για λατρεία, για ικανοποίηση αισχρών επιθυμιών ωθούν πολλούς να ηγηθούν κάποιας αίρεσης.
Τα αποτελέσματα όλων αυτών των καταστάσεων είναι καταστροφικά. Οι ποικίλες ομάδες κρύπτονται πίσω από διάφορα προσωπεία και ιδιαίτερα πίσω από το προσωπείο της θρησκείας, ενώ σε πολλές περιπτώσεις πρόκειται για καθαρά κερδοσκοπικές επιχειρήσεις ή για ομάδες που αποβλέπουν σε αλλότριους σκοπούς. Πολλές ομάδες απαιτούν από τα μέλη τους μεγάλα χρηματικά ποσά για την παρακολούθηση σεμιναρίων, καθώς και εξαντλητική εργασία για τους «ιεραποστολικούς» σκοπούς της οργάνωσης. Ο ιδρυτής της Σαηεντολογίας, Χάμπαρντ σημειώνει ότι αν θέλεις να κερδίσεις 1.000.000 δολάρια, ο καλύτερος τρόπος για να το πετύχεις είναι να ιδρύσεις μια θρησκεία. Αυτό και έκανε και ίδρυσε μια παραθρησκευτική οργάνωση με τεράστια έσοδα. Η Εταιρεία «Σκοπιά» των Μαρτύρων του Ιεχωβά, είναι μια καθαρά κερδοσκοπική επιχείρηση διότι ο Κάρολος Ρώσσελ δεν ίδρυσε κάποια θρησκεία αλλά τη «Φυλλαδική εταιρεία Σκοπιά της Σιών» το 1884, που το 1955 μετονομάστηκε σε «Βιβλική και Φυλλαδική Εταιρεία Σκοπιά της Πενσυλβανίας». Ο ίδιος κατείχε το 57,3 % των μετοχών της εταιρείας. Πρώην ανώτατα στελέχη αποκαλύπτουν ότι δεν καταβάλλονται αμοιβές στους εργαζομένους, οι οπαδοί της αφιλοκερδώς εργάζονται στα πιεστήρια έναντι φαγητού και ύπνου, το φαγητό προέρχεται από τις ιδιόκτητες φάρμες της οργάνωσης και τα έξοδα παραγωγής, το συνολικό κόστος των εκδόσεων, ανέρχονται μόνο στο 10% της τιμής πώλησης των διαφόρων εντύπων.
Απώτερος στόχος όλων των καταστροφικών λατρειών και των αιρέσεων είναι ο διανοητικός χειρισμός των ανθρώπων που έχουν εγκλωβιστεί στα δίχτυα τους. Για να κατορθωθεί αυτό απαιτείται συνεχής προπαγάνδα και πλύση εγκεφάλου. Η αστυνόμευση του νου και της σκέψης θεωρείται επιτακτική και ο αρχηγός της αίρεσης παρουσιάζεται ως ο παντοδύναμος, αλάθητος, πανίσχυρος ηγέτης-ψευδομεσσίας ο οποίος βέβαια δεν είναι τίποτα άλλο παρά ένας κοινός δημαγωγός.
Οι ομάδες αυτές για να πετύχουν τις καταστροφικές τους μεθόδους, παρουσιάζουν φασιστικές δομές και ολοκληρωτική νοοτροπία. Το φαινόμενο της ψυχολογικής καταπίεσης, της ισοπέδωσης της ανθρωπίνης προσωπικότητας και της απάλειψης των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών του ανθρωπίνου προσώπου, αποτελεί κοινό γνώρισμα πολλών αιρετικών ομάδων. Μια άνευ προηγουμένου πνευματική τρομοκρατία κρατά καθηλωμένα τα μέλη μέσα στις ομάδες. Η κριτική διάνοια και η ικανότητα προσωπικής κρίσης αξιολογούνται αρνητικά. Αντί για την αναμενόμενη ελεύθερη προσωπική ανάπτυξη, έρχεται η απαγόρευση των σχέσεων με τον έξω κόσμο και η πληροφόρηση είναι ελεγχόμενη. Η πλύση εγκεφάλου επιτυγχάνεται ή επικουρείται μερικές φορές με την πνευματική τρομοκρατία, με τον εξευτελισμό του θύματος, με την καλλιέργεια αισθημάτων φόβου και ενοχής, με την καλλιέργεια άγχους και πολλές φορές, οδηγούν τους οπαδούς – θύματά τους στην αυτοκαταστροφή, τη χρεοκοπία, το έγκλημα ακόμη και την αυτοκτονία. Τα μέλη της αίρεσης εξαιτίας της αγάπης τους και της τυφλής υποταγής τους προς τον αρχηγό και τα άλλα μέλη της αιρετικής κοινότητας, προς χάριν της αίρεσης, δεν διστάζουν να γίνουν βίαια, παράφορα, μισαλλόδοξα, αδιάλλακτα, σκληρά και να προβούν σε καταστροφικές ενέργειες κατά του εαυτού τους και των άλλων. Παράδειγμα η ομαδική αυτοκτονία, το 1978, των 912 οπαδών του Τζιμ Τζόουνς, ιδρυτή της αίρεσης «Ναός του Λαού» μετά την επίσκεψη του επίσης δολοφονηθέντος αμερικανού γερουσιαστή Ράιαν και των δημοσιογράφων που τον συνόδευαν όταν παρέβη το άδυτο της κοινότητας στην Βρετανική Γουιάνα. Η προσωπικότητα του αρχηγού – Μεσσία υπερίσχυσε όταν κάλεσε τους οπαδούς του ν’ αυτοκτονήσουν, καθησυχάζοντάς τους με την εξής φράση: «Μην φοβάστε, σας περιμένει ο Παράδεισος»! Όσοι αρνήθηκαν να λάβουν το δηλητήριο έπεσαν νεκροί από τις σφαίρες των φρουρών τους. Τα ίδια συνέβησαν και με τους οπαδούς του Ντέιβιντ Κορές οι οποίοι, μετά από απόπειρα εισβολής του FBI το 1993 εξαιτίας καταγγελιών για σεξουαλική εκμετάλλευση μελών της αίρεσης, κάηκαν ζωντανοί και όσοι δεν πέθαναν από τη φωτιά πυροβολήθηκαν από τους ενόπλους της αιρετικής ομάδας. Οι αρχές του Σαν Ντιέγκο βρέθηκαν μπροστά σ’ ένα μακάβριο θέαμα το 1997, όταν ανακάλυψαν τα πτώματα 39 μελών της αίρεσης της «Ουράνιας Πύλης» οι οποίοι πίστευαν ότι μ’ αυτό τον τρόπο θα μεταβούν στο διαστημόπλοιο που πετούσε πίσω από τον κομήτη Χεϊλ Μπόμπ για να μεταβούν στην ουράνια κατοικία τους! Ο Λίκ Ζουρέ ίδρυσε το 1987 την αίρεση του «Ναού του Ήλιου» ή «Ιπποτών του Ήλιου», ο οποίος με το σύνθημα «χρήμα, σέξ και χαρά» προσέλκυσε πολλούς εύπορους επαγγελματίες ως οπαδούς και τελικά τους έπεισε ότι η αυτοκτονία θα τους οδηγήσει σε μία ουράνια πατρίδα! Η αστυνομία ανακάλυψε το 1994 τα απανθρακωμένα πτώματα 48 μελών της αίρεσης στην Ελβετία και τα πτώματα 26 οπαδών στον Καναδά. Η ιατροδικαστική έρευνα έδειξε ότι δεν επέλεξαν όλοι εθελοντικά τον θάνατο διότι ορισμένα από τα θύματα είχαν πυροβοληθεί ή στραγγαλιστεί. Τέλος, ο Shoko Asahara, ηγέτης αίρεσης, έχει κατηγορηθεί ως ο ιθύνων νους της επιθέσεως στο μετρό του Τόκιο το 1995, με το δηλητηριώδες αέριο σαρίν που σκότωσε 11 άτομα και επηρέασε επιβλαβώς την υγεία χιλιάδων άλλων επιβατών.
Αυτά που αναφέρθησαν παραπάνω και άλλα πολλά φοβερά και τραγικά που συνέβησαν, είτε έχουν αποκαλυφθεί είτε διαπράχθησαν από αρχηγούς αιρέσεων και παρέμειναν άγνωστα, φανερώνει τη σοβαρότητα του ζητήματος και καλούμαστε να μην υποκύπτουμε στη χειραγώγηση και τις παγίδες των διαφόρων αιρετικών. Καλούμαστε να είμαστε άνθρωποι της νήψεως, της προσευχής και της ταπείνωσης διότι ο σατανάς και τα όργανα του δεν θα πάψουν να διακωμωδούν και να περιπαίζουν τους ανθρώπους οι οποίοι χωρίς να διαθέτουν ταπείνωση ισχυρίζονται ότι έφθασαν σε υψηλά επίπεδα πνευματικής τελείωσης έχοντας παραδοθεί ολότελα στους δαιμονικούς λογισμούς τους οι οποίοι μεταποιούν το κακό σε καλό και το σκοτάδι σε φως. Απαιτείται εγρήγορση, σύνεση και ταπείνωση.